Wat is een aardlekschakelaar?

Een aardlekschakelaar zorgt ervoor dat de stroom wordt uitgeschakeld als er iets misgaat op de stroomkring. Dit gebeurt bij een kapot apparaat of als iemand een stroomdraad aanraakt. Zo helpt het elektrische schokken en brand te voorkomen. Wat een aardlekschakelaar precies is en hoe deze werkt, wordt in dit kennisbank artikel toegelicht.

Hoe werkt een aardlekschakelaar?

Een aardlekschakelaar meet continu de stroom die via de fasedraad het elektrische circuit binnenkomt en vergelijkt dit met de stroom die via de nuldraad teruggaat. In een goed werkend circuit zijn deze twee waarden gelijk aan elkaar. Als er stroom via een ander pad wegvloeit, detecteert de schakelaar een verschil. Is het verschil groter dan de standaard 30 milliampère (voor huishoudens), dan schakelt hij binnen enkele milliseconden de elektriciteit uit. De aardlekschakelaar beschermt op deze manier tegen elektrische schokken en verkleint de kans op brand. Daarmee is hij van groot belang voor de elektrische veiligheid in huis of op de werkplek. In Nederland is het gebruik van aardlekbeveiliging dan ook wettelijk verplicht bij nieuwe installaties en renovaties.

Type aardlekschakelaars

Deze schakelaars zijn verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen, afhankelijk van het aantal polen. De meest voorkomende zijn de 2-polige en 4-polige varianten.

• 2-polig (aardlekschakelaar 1 fase): Deze schakelt zowel de fasedraad als de nuldraad af en wordt gebruikt bij 1 fase installaties. Dit is de standaard in de meeste Nederlandse woningen. De 2-polige uitvoering is geschikt voor groepen die aangesloten zijn op een reguliere 230V aansluiting.
  
  
• 4-polig (3 fase aardlekschakelaar): Deze schakelt drie fasedraden en de nuldraad af en wordt gebruikt bij 3 fase installaties. Dit type wordt gebruikt bij krachtstroomtoepassingen, zoals elektrische kookplaten, laadpalen of machines in werkplaatsen. De 4-polige aardlekschakelaar biedt volledige beveiliging in situaties waar meerdere fasen tegelijk gebruikt worden.

De keuze tussen een 2-polige en 4-polige aardlekschakelaar hangt af van het soort elektrische aansluiting in de installatie.

Aardlekschakelaar of aardlekautomaat

Een aardlekschakelaar en een aardlekautomaat lijken op elkaar, maar hebben verschillende functies. Een aardlekschakelaar schakelt de stroom uit zodra er een lekstroom naar de aarde wordt gemeten. Hij biedt echter géén beveiliging tegen overbelasting of kortsluiting. Wel is een aardlekschakelaar goedkoper dan een aardlekautomaat.

Een aardlekautomaat combineert twee functies in één apparaat. Het detecteert zowel lekstromen als overbelasting en kortsluiting. Dit maakt het apparaat een combinatie van een aardlekschakelaar en een installatieautomaat. Het voordeel van een aardlekautomaat is dat hij preciezer per groep werkt, waardoor minder groepen onnodig worden afgeschakeld. Daarnaast is een aardlekschakelaar compacter als er slechts één groep extra geplaatst moet worden. Ze worden vooral toegepast in moderne of zwaar belaste installaties waar extra veiligheid en nauwkeurigheid gewenst zijn. 

Nadelen van een aardlekautomaat is dat deze duurder zijn dan losse schakelaars. Daarnaast weet je niet bij alle merken goed waarom de aardlekautomaat automatisch wordt uitgeschakeld. Dit kan door een lekstroom, overbelasting of kortsluiting komen. Sommige merken aardlekautomaten geven dit wel aan middels een blauwe indicator of een hendel die omhoog staat.

Aardlekschakelaar testen

De schakelaars worden in de meterkast geplaatst, meestal per groep of per set groepen. In een standaard woning zijn vaak meerdere aardlekschakelaars aanwezig, er mogen maximaal vier groepen per aardlekschakelaar geplaatst worden. Het is belangrijk om de testknop op de aardlekschakelaar minstens één keer per maand te gebruiken. Bij het indrukken van deze knop simuleert de schakelaar een lekstroom, waardoor hij moet uitschakelen. Werkt dit niet, dan is de schakelaar defect en moet hij worden vervangen. Regelmatig testen is belangrijk om de werking van de aardlekschakelaar en veiligheid te garanderen.